Is Güvey Ne Demek? İktidarın, Toplumun ve Cinsiyetin Kesişim Noktasında Bir Kavram
Bir siyaset bilimci olarak güç, iktidar ve toplumsal düzen kavramlarını incelerken sık sık dilin, kültürün ve toplumsal normların siyasal yapılar üzerindeki etkisine dikkat ederim. Türkçe’de gündelik yaşamda kullanılan bir ifade olan “is güvey”, ilk bakışta sıradan bir deyim gibi görünebilir. Ancak bu kavramın altında yatan güç ilişkileri, cinsiyet rolleri ve toplumsal düzenin dinamikleri, siyaset biliminin temel meselelerine ışık tutar.
Peki, is güvey ne demek? Ve neden bu kadar sıradan bir kelime, aslında iktidarın toplumsal köklerine dair derin bir sembol haline geliyor?
Dil, Güç ve İktidar: “Is Güvey”in Politik Yansımaları
Dil, yalnızca iletişim aracı değil, aynı zamanda iktidarın ideolojik alanıdır. “Is güvey” ifadesi, Anadolu ağızlarında “iş gücüyle ya da evin yüküyle ilgilenmeyen, yüzeysel katılım gösteren erkek” anlamına gelir. Bu tanım, toplumsal cinsiyet rollerine dair derin bir eleştiriyi içinde taşır.
İktidar ilişkileri yalnızca devlet kurumlarında değil, en küçük sosyal birim olan ailede de vücut bulur. “Is güvey” bu bağlamda, patriarkal düzenin sorgulanmadan yeniden üretildiği bir semboldür. Erkek, ev içi emeğe katılmadan “güvey” statüsüne ulaşır; kadının görünmeyen emeği ise toplumsal düzenin sürdürülebilirliğini sağlar.
Bu durumda sorulması gereken provokatif soru şudur: Gerçek güç, görünür olanda mı saklıdır, yoksa görünmeyen emekte mi?
Kurumlar, İdeoloji ve Toplumsal Roller
Siyaset bilimi, kurumların yalnızca yasalarla değil, ideolojik temellerle işlediğini kabul eder. “Is güvey” olgusu, tıpkı devlet kurumlarında olduğu gibi, görünüşte eşit ama pratikte hiyerarşik ilişkilerin bir yansımasıdır.
Kamu kurumlarında erkeklerin stratejik, analitik ve hiyerarşik pozisyonlarda yoğunlaşması; kadınların ise iletişim, bakım ve toplumsal destek rollerinde konumlanması bu yapının makro düzeydeki izdüşümüdür.
Bir başka deyişle, is güvey kültürü, yalnızca aile içi değil, kamusal alanın da kodlarını belirler.
Siyaset bilimi açısından bakıldığında bu, hegemonik erkekliğin ideolojik yeniden üretimidir. Erkekler strateji ve güç üzerinden tanımlanırken, kadınlar demokratik katılım ve toplumsal dayanışmanın temsilcisi olarak görülür. Bu ayrım, modern demokrasilerin görünmez sınırlarını çizer.
Vatandaşlık, Eşitlik ve Görünmeyen Emek
Vatandaşlık, yalnızca oy kullanmak ya da yasal haklara sahip olmakla değil, aynı zamanda toplumsal katılımın biçimiyle ilgilidir. Kadınların tarih boyunca üstlendikleri “görünmeyen emek”, aslında siyasal sistemin sessiz motorudur.
Bir toplumda “is güvey” çoksa, o toplumda iktidarın cinsiyetli doğası da daha belirgindir. Çünkü erkekler karar mekanizmalarında görünürken, kadınlar sistemin sürekliliğini sağlayan görünmez aktörler haline gelir.
Bu durumda şu soruyu sormak gerekir: Demokrasi, gerçekten herkesin eşit söz hakkına sahip olduğu bir rejim midir, yoksa “is güvey”lerin yönettiği bir sessizlik düzeni midir?
İktidarın Cinsiyeti: Strateji mi, Dayanışma mı?
Modern siyaset, çoğu zaman strateji ve çıkar üzerine kuruludur. Erkeklerin siyasal alanda bu kadar etkin olmalarının nedeni, stratejik düşüncenin “erkeklikle” özdeşleştirilmiş olmasıdır. Oysa demokratik kültür, yalnızca stratejiyle değil, katılımcılık ve empatiyle de gelişir.
Kadınların politik süreçlerde “iş güvey” mantığını reddeden tavırları, yani sadece görünmek değil katkı sunmak istemeleri, demokrasinin gerçek potansiyelini açığa çıkarır.
Toplumun sürdürülebilirliği, iktidarın paylaşılmasında değil, birlikte inşa edilmesindedir.
Sonuç: “Is Güvey” Olmayan Bir Topluma Doğru
“Is güvey” kavramı, bir dil meselesinden çok daha fazlasıdır; bir politik metafordur. İktidarın, emeğin ve cinsiyetin kesiştiği yerde durur. Siyaset bilimi açısından bu kavram, toplumsal düzenin görünmeyen yapı taşlarını anlamak için güçlü bir mercek sunar.
O halde şu son soruyla bitirebiliriz: Gerçek değişim, “is güvey”lerin sayısını azaltmakla mı, yoksa görünmeyen emek sahiplerini görünür kılmakla mı mümkündür?
Bu sorunun cevabı, yalnızca siyasetin değil, toplumsal vicdanın da aynasında gizlidir.